Pediatriarako Gomendio Erabilgarrien orria "Beherakoa"
Zerk eragiten du beherakoa?
Beherakoa izatea da gorozkiak maizago kanporatzea eta eginkariak oso likidoak eta ugariak izatea da.
Gehienetan, hesteetako infekzio batengatik izaten dugu. Jateko moduko egoeran ez zeuden elikagaiak jateagatik ere izan dezakegu beherakoa. Gaixotasun arina da eta oso sarri izaten dute umeek. Berez sendatzen da egun gutxiren buruan, inolako tratamendu farmakologiko zehatzik gabe.
Etxean umeen beherakoa kudeatzen laguntzeko gomendioak
- Kutsatzea ekiditeko, oso-oso garrantzitsua da txikienek eta familiako guztiek eskuak ondo garbitzea, bereziki janaria prestatu baino lehen, jan aurretik eta komunera joan edo pixoihalak aldatu ondoren. Eskuak garbitze hutsarekin, nabarmen murrizten da kutsatzeko arriskua. Beherakoa eragiten duten mikroorganismoak esku-aho bidez transmititzen dira. Gaixorik dauden umeek, normalean, gaixotasuna beste norbaiti kutsatu ahal diote egun batzuk igarota ere, eta horregatik, oso garrantzitsua da higiene-neurriak zorrotz betetzea egun horietan.
- Garrantzitsua da umeak behar beste likido hartzen duela ziurtatzea eta deshidratazioa ekiditea, egoera honetan gorputzak ur gehiago galtzen duelako. Beherakoak deshidratazioa eragin dezake, gorozkien bidez ur gehiago galtzen delako. Ondorengo zeinuak agertzen badira, umeari likido gehiago eman behar zaizkio, eta zeinuekin erne egon behar dugu umeak okerrera egin duen antzemateko:
- Gernu gutxiago kanporatzea (ez joatea txiza egitera edo pixoihala ez bustitzea 6 orduan edo denbora luzeagoan).
- Egarri intentsoa, begiak sartuta izatea, eskuak eta oinak hotz izatea, ahoa lehor-lehor izatea, ahoko muki-mintza edo mingaina lehor izatea, negar egitean malko gutxi ateratzea eta logura izateko joera izatea.
- Botaka egiten edo/eta beherakoarekin jarraitzen duen bitartean, umeentzako edatengarriak diren errehidratazio- soluzioak dira tratamentuaren oinarria. Soluzio hauek farmazietan saltzen dira.
- Ez eman zuku industrialik, ezta kirolarientzako edaririk ere, azukre eta gatz askoko edariak direlako eta ez direlako egokiak umeentzat. Botaka egiten duten umeei errehidratazio soluzioak ematea kopuru txikitan, esate baterako 5ml 5 minutuz behin, edo eskatzen duenaren arabera.
Gomendio dietetikoak
- Umeei ohiko dieta mantendu behar zaie, elikagaiak haien janguraren arabera eskainiz, behartu gabe baina kontuan hartuz ez dela komeni denbora luzeegian egotea baraurik. Beherakoa duten ume gehienek ondo hartzen dituzte esnea nahiz esnekiak. Komeni da umeari jaki bigunak ematea, eta karbohidrato konplexuak (arroza, garia, patatak, ogia), haragi gihartsua, barazkiak, fruta eta arrainak.
- Likidoak ere har ditzake (ura, ura limoiarekin, infusioak, saldak...), eta jaki bigunak jaten has daiteke, bere onera etor dadin laguntzeko.
- Normala da hasieran umeak kaka egitea zerbait jateagatik, baina horrek ez du esan nahi okerrera egin duenik, hesteen erreflexua aktiboago dagoelako gertatzen da.
Noiz galdetu behar zaie osasun langileei?
- Umeak 2 urte baino gutxiago baditu, beti joan behar da kontsultara.
- Ez bada ari behar beste likido hartzen.
- Beherakoa areagotzen bazaio eta egun bakarrean 6tan baino gehiagotan egiten badu.
- Argi badago gutxiagotan egiten duela txiza eta gernua hori iluna bada.
- 38,5 gradutik gorako sukarra badu.
- Sabelaldean gero eta min handiagoa badu.
- Eginkarietan odola edo zornea ikusten baduzu.
- Umea nekez mantentzen bada esnatuta, lo egiteko joera badu.
- Gomendioak jarraituta ere beherakoa ez bazaio pasatzen 5 egunen buruan.
Intereseko informazioa
- Lortu "Beherako akutuaren dekalogoa" Lehen Mailako Arretako Pediatriako Espainiako Elkartearen (AEPap) web orrian (euskaraz nahiz gaztelaniaz).
Beherako akutuaren dekalogoa (gaztelaniaz)
Beherako akutuaren dekalogoa (euskaraz)
Azken aldaketako data: