Botikina. Zer egin etxean istripu edo sintoma arinen kasuan?

Katarroa eztul, sudurreko kongestio, malko-jario eta muki bidez adierazten da. Infekzio biriko bidez sortzen da, eta modu naturalean sendatzen da, 3-10 egun igarotakoan, tratamendurik gabe. Infekzio birikoentzako, hotzeri edo gripe kasuetarako, medikuak antibiotikoak aginduko dizkizu, horiek ez baitituzte birusen ondorioak.

Katarroaren sintomak arintzeko:

• Ez erre eta ke giroetan egotea ekidin
• Hidratazio onari eutsi. Likidoek mukia disolbatu eta horiek ateratzen laguntzen dute.
• Hezetu etxeko giroa, berogailuek eragindakoa, urez betetako ontziak edo hezegailu elektrikoak ipinita.
• Sudurreko garbiketak egin ditzakezu ur gazi edo serum gaziarekin, sudurreko kongestioa arintzen dute.
• Sukarra edo ondoez orokorra baduzu, Parazetamola edo Ibuprofenoa hartu.
• Eztula lehorra baduzu, eztularentzako pilulak edo gozokiak har ditzakezu.

Orokorrean, sukarra dagoela esaten da tenperatura 38ºC edo gehiagokoa denean; tenperatura horren azpitik dagoenean, febrikula deritzo. Termometroa erabilia tenperatura neurtzeko. Besape, belarri eta kopetan hartu ohi da tenperatura, eta ondeste edo aho bidez hartzea baino errazagoa da, baina ez dira hain zehatzak. Tenperatura neurtzean, berau alda daiteke, neurketa egiten den moduaren arabera. Tenperatura hartzeko:

• Gunea lehorra dagoela, eta elementu edo likido bero edo hotzekin kontaktuan egon ez dela ziurtatu.
• Termometroaren punta besapean edo mingainaren azpian ipini.
• Jarrerari eutsi, eta termometroa eutsi. Termometro digital gehienek minutu inguru behar dute.

Antitermikoak, esaterako, parazetamola, sukarra eta horren ondoriozko ondoeza kontrolatzeko lagungarriak dira.

Analgesikoak

Minarentzako medikamentu baliagarriak dira. Parazetamola ez da antiinflamatorioa baina analgesiko ona da min arin edo moderatuaren kasuan, eta ez dio sabelari eragiten.

Henduentzako edota 34 kilogramo baino gehiagoko pertsonentzako gomendatutako dosia honako hau da: 500 mg 6 orduro.

Haurrentzako gomendatutako eguneko dosia pisuaren arabera kalkulatzen da. 100mg/ml dosiko parazetamol jarabe batentzat (merkatuan ohikoena).

Antiinflamatorioak

Inflamazioak eragindako mina dagoenean edota min moderatu arintzeko (hilerokoa, buruko mina, etab.) baino ez dira erabili behar. Pertsona batzuen kasuan, medikamentuek sabeleko arazoak eragin ditzakete eta, beraz, horiek hartzea medikuak gomendatu behar du. Gehien erabiltzen dena ibuprofenoa da.

Helduen kasuan, dosi seguru eta egokiena 400 miligramokoa da eta, hala badagokio, egunean hiru aldiz ere har daiteke.

Etxeko txikientzat, ibuprofenozko jarabeak daude. Horien kontzentrazioa % 2 edo % 4koa da eta, beraz, berau hartzean zein kontzentrazio kantitatea duen jakin behar da. Honako taula honetan adierazten da pisuaren arabera gomendatutako dosia.

Gorako edo beherako nabarmena baldin baduzu, egiaztatu likido nahikoa edaten duzula, deshidratazioa ekiditeko. Haur eta adinekoek deshidratazioa pairatzeko arrisku handiagoa dute. Hobe da likido kantitate txikiak maiztasunez edatea, behin kantitate asko edatea baino, horrek gorako gehiago eragin baitezake.

14 urtetik gorako pertsona baldin bada, etxeko formula hau presta dezakezu, behar bezala hidratatzeko.

• Ura: Limoi-zukua gehi diezaiokezu.
• Infusio eta saldak
• Arroz-ura: : Ur litro bat irakin esku bete arroz duela, hogeita hamar minutuz, iragazi eta hozten utzi hartu aurretik.
• Era berean presta daiteke azenario-ura.
• Etxeko seruma: Litro bat ur dugula, honako hau gehitu:

- Bi koilarakada azukre

- Koilaratxo erdi gatz

- Koilaratxo erdi bikarbonato

- Katilukada bat limoi-zuku.

Hozkailuan gehienez 24 orduz gorde daitezke.

14 urtetik beherako haurren kasuan, preparakin komertzialak erabiltzea gomendatzen da aho bidez berriz hidratatzeko, etxean presta daitezkeenek ez baitituzte elektrolito eta azukre zehatz eta espezifiko proportzioak.

Orokorrean, eta haurren kasuan izan ezik, ariketa fisiko bizirako erabiltzen diren edariak gatz mineralak eta ura berritzeko nahikoa izan ohi dira deshidratatzeko arriskurik ez duten helduentzat.

Zauria egin eta lehendabizi garbitu egin behar da, iturriko uraren azpian ipini eta ur eta xaboiarekin garbitu behar da, zauria kutsa dezakeen oro kentzeko. Zauria garbitutakoan, antiseptikoren bat aplika daiteke.

Antiseptikoak, klorhexidina edo povidona iodatuaren moduan, zauriak infektatzea ekiditeko erabiltzen dira. Klorhexidina erabiltzea gomendatzen da azala desinfektatzeko, povidona iodatuaren alboan. Hala badagokio, gasa edo apositu batekin zauria estal daiteke.

Lesioen kasuan, pixoihalen erabileraren ondorioz edo gorozki narritagarriak direla eta ager daitezkeenak, oso baliagarriak dira zink oxidoa duten pomada edo kremak erabiltzea.

Larruazaleko erreduraren kasuan (larruazala gorritzea, babarik atera gabe) gunea hoztuko da 15 minutuz ur hotza ipinita. Erredurentzako pomada erabil daiteke, eta ondoren gunea estaliko da itsasten ez den gasa edo aposituaren bidez. Ez aplikatu erreduretan olio, gantz, izotz edota hortzetako pasta modukorik, erredurak gehiago behar dezake sendatzeko.

Eguzkiaren ondoriozko erredurak, larruazala goiz zahartzea eta larruazaleko minbizia eragin dezakete. Horiek ekiditeko, eguzkia zuhurtziaz hartu behar da, eta larruazal motaren araberako babesa duen krema erabili. Erredura mota horren ondoeza arintzeko, konpresa-gasa hotz eta hezea ipin daiteke larruazalean, eta analgesiko bat hartu (parazetamol-ibuprofenoa) minik baldin badago. Larruazala berrihidrata daiteke, hantura murrizten laguntzeko, krema hidratatzaile hotza aplikatuta. Ez hartu berriz eguzkia erredura senda arte. Eguzkitan jartzen jarraitzen baduzu, erreduraren mina eta larritasuna areagotuko dira. Erredura gogorra izan eta babak eragiten baditu, joan zaitez osasun-zentrora.

Erabil ezazu moskitoak uxatzeko produktua. Intsektuen ziztaden kasuan, hotza aplikatu behar da minutu batez, zuzenean izotza jarri gabe, berariazko poltsa edo izoztutako elikagaien poltsak jarrita baizik. Minik egiten badizu, analgesikoak erabil daitezke, baita lasaitzeko pomada bat ere 3 egunez. Ziztada kapar batek eragin badu, eta ezin baduzu kendu, osasun-taldea kontsultatu berau segurtasunez egiten laguntzeko.

Produktu kimiko edo narritagarri batek (etxea garbitzeko ohiko produktuak, adibidez), begian zipriztintzen badizu, begia ur asko gutxienez 20 minutuz erabilita garbi daiteke. Iturri edo dutxako ur garbi eta epela erabili. Burua jaitsi eta alde batera biratu, irekita egon dadin eragindako begiaren betazala iturriaren zurrustaren azpian. Lentillak erabiltzen badituzu, ken itzazu, garbitu bitartean ez irteteko. Egiaztatu eskuak ur eta xaboiarekin behar bezala garbitu direla, produktu kimiko edo narritagarriaren hondarrik ez gelditzeko.

Sudurretik odola ateratzea maiztasunez gerta daiteke, bereziki haurren kasuan. Sudurreko mukosa odol-hodi txiki askoz irrigatutako gunea da eta, beraz, haustura txiki bat sor daiteke manipulazioak eraginda, mukosa lehor dagoelako edo medikamentu antikoagulatzaile edo antiagreganteak erabiltzeagatik.

Garrantzitsua da lasai egotea, eser zaitez, edo zutik gelditu zertxobait aurrerantz makurtuta. Neurri eraginkorrena da hatzekin sudurra estutzea gutxienez 15 minutuz (haurren kasuan, presioa egin gutxienez 5 minutuz). Presio hori hatzekin egin daiteke, edo gasa edo kotoi batez lagunduta.

Odolak 30 minutuz ateratzen jarraitzen badu helduen kasuan, edo 10 minutuz haurren kasuan, kontsulta ezazu osasun-taldearekin.

Larruazalaren aurka hartutako kolpe edo inpaktuek eragindakoez ari gara, larruazala apurtu gabe eta, beraz, ez dute zauririk eragiten. Ubel arinak larruazalaren azaleko zatiari eragiten diotenak dira, eta ubeldutako gunea gorri eta hematoma agertu ohi da. Bizitasun aldakorreko mina eragin dezakete eta gunea handitu daiteke. Ubel txiki edo arin horiek ez dute arreta berezirik behar, tokian hotza aplikatu, atseden hartu edota arnika oinarriko soluzio topikoak erabil daitezke mina arintzeko.