Bizitzako lehen 6 hilabeteak
Zorionak, haurtxoa hemen dago!
Litekeena da biok bizitzako unerik bizienetako batean egotea. Jarraitu zure senari.
Jaiotzaren ondoren, haurra hartzeko lekurik onena zure gorputza da. Horregatik, gomendagarria da besoetan eduki bezain laster zure toraxaren kontra jartzea, azala azalarekin. Azala azalarekin ukitzeak onura handiak dakartza biontzat. Besteak beste, umetokitik kanpoko bizitzara eta amagandiko edoskitzera modu lasaiagoan egokitzen laguntzen du, baita elkarren arteko lotura ezartzen ere.
Ama ez dagoenean, hurbileko norbait egon daiteke haurtxoarekin azala azalaren kontra, kontaktu horren bidez maitasuna, beroa, lasaitasuna eta segurtasuna transmititzeko. Ospitalean denbora laburra eman ondoren, etxera joan ahalko zara; hori da ohikoena.
Osasun-zentroko pediatria taldea egingo du garapenaren jarraipena. Behar dituzun zalantzak edo informazioa kontsultatzeko aldizkako bisitak izango dituzu. Lehenengo zita haurtxoa jaio eta 8 egunera izango da gutxi gorabehera.
Hemen aurkituko duzun informazioa lagungarria egingo zaizu haurra ulertu eta zaintzeko lehen 6 hilabeteetan. Kontsultatu hurrengo atalak.
Zainketa orokorrak
Lehen 6 hilabeteetan, hauek dira egoera eta erreakzio ohikoak.
- Jaio ondoko lehen egunetan galdutako pisua 2 aste ingurutan berreskuratuko du.
- Ahotik esne apur bat kanporatuko du hartualdiaren ondoren korroskada egitean, urdaila beteta duenean. Soilik kezkatu behar duzu okada ugaria bada eta indarrez ateratzen bada (zurrustaka) hartualdi batean baino gehiagotan.
- Amagandiko edoskitzearen kasuan, baliteke haurtxoari bularrak handitzea edo neskek baginako odoljario arina izatea. Titiburuan esne-sekrezio txiki bat agertzen bazaio, ez ezazu ukitu.
- Lehenengo kakak ilunak eta likatsuak dira (“mekonio” deritze). Gero, horiak eta bigunak izango dira. Maiztasuna oso aldakorra da. Egokiena da behar den guztietan pixoihala aldatzea, eta garbiketa aurretik atzerantz egitea.
- Zilbor-hestea 5. eta 15. egunen artean erortzen da. Garbitu inguruko azala ur epelarekin eta xaboiarekin, egunean behin edo zikintzen bada. Aldez aurretik, garbitu itzazu eskuak. Ondoren, lehortu ondo umearen azala. Ez estali zilbor-hestea pixoihalarekin, eta, beharrezkoa bada, tolestu pixoihalaren goiko ertza, marruskadurak saihesteko. Inguruko azala gorrituta badago eta sekrezio horixka eta usain txarrekoa badu, galdetu pediatrari.
- Jaiotzean, baliteke eskuetako azazkalak luzeak edo hautsita izatea; berez eroriko zaizkio. Bere buruari harramazka egiten badio, lima iezazkiozu leunki.
- Hasieran, ez erabili koloniarik, amaren usaina antzematea eragotz baitezake.
- Ahal dela, ipin iezaiozu ehun naturalez egindako arropa erosoa, baina ez gehiegi. Bere arropa garbitzeko, saihestu leungarriak eta zurigarriak, hala nola lixiba.
- Lehenengo egunetatik paseatzera irten zaitezkete. Saihestu eguzkiak zuzenean jotzea, baita bero handiko orduak ere. Haurtxoa eramateko, erabili bitarteko edo gailu seguruak, homologatuak eta haren altuerara egokituak.
- Doministiku egingo du maiz, sudurra garbi edukitzeko modua baita. Sudurra mukiz beteta badu, txarrago arnastuko du eta deseroso egongo da. Zotina ere sarritan izango du, baina ez da ez deserosoa ez kaltegarria.
- Pediatria taldeak esango dizu nola eman behar zaion D3 bitaminaren gehigarria, substantzia hori funtsezkoa baita hezurrak garatzeko.
Haurraren elikaduraren lehen urtean
- Bizitzako lehen urteko elikadura
- Alimentación durante el primer año de vida
- Feeding during the first year
- Alimentation au cours de la première annèe de vie
- (UKRAINERA) Alimentación durante el primer año de vida
- (ARABIERA) Alimentación durante el primer año de vida
- (TXINERA) Alimentación durante el primer año de vida
Atsedena eta loa
Egunean 16-17 ordu inguru egingo du lo, baina litekeena da loa 1 edo 2 ordurik behin etetea, azkar hazteko behar duen ohiko elikadura ziurtatzeko. Lehenengo hilabeteetan, ikusiko duzu esna egotetik lo aktiboko fasera pasatzen dela zuzenean. Fase horren ezaugarriak honako hauek dira: arnasketa irregularra (batzuetan aztoratua), gorputz-adarrak eta begiak mugitzea, aurpegiarekin imintzio eta keinuak egitea, eta eztarriko zaratak (lo arina). 15-20 minuturen ostean, lo lasaiko fasera igarotzen da: arnasketa erregularragoa da, haurtxoa ez da mugitzen, begiak itxita ditu eta ez du zaratarik egiten (lo sakona).
Hazi ahala, lo gutxiago beharko du. Loaren bilakaera, oro har, honelakoa da:
- Seigarren astera arte, ez dute bereizten loaldirik luzeena egunez ala gauez egiten duten.
- Hirugarren hilabetetik aurrera, loa erregulatzen hasten dira paseo, bainu eta hartualdien arabera, eta lo egiteko denbora gutxiago behar izaten dute.
- Haurrak 6 hilabete bete arte, lo aktiboko / lo lasaiko ziklo bakoitzak 60-70 minutu irauten du.
- Lo egiteko ziklo erregularrak 6. hilabetean hasten dira gutxi gorabehera.
- Etapa batzuetan, ordu gehiago egiten dute lo jarraian; beste batzuetan, aldiz, sarriago esnatzen dira eta jateko eskatzen dute (hazkunde azkarragoko aldiak). Etapa horiek txandakatu egiten dira.
- Amaren esneaz elikatzen bada, denbora gehiago beharko du gauez lo luzeko eredua ezartzeko, nahiz eta gaueko hartualdiek amagandiko edoskitzea eta atxikimendua luzatzea errazten duten.
Haurtxoa subjektu aktiboa da ingurunearekiko harremanean, baina amaren/aitaren presentzia eta begirada behar ditu interrelazio horretan. Gomendio hauei esker, errazago erregulatu ahalko ditu loaren zikloak eta emozioak, baita hazi eta garatzeko behar duen atsedena ere:
- Esna dagoenean, estimula ezazu, jolas zaitez harekin eta egin iezazkiozu mimoak eta laztanak.
- Begiratu eta ikasi zer seinalek adierazten duten atseden hartu behar duela. Aurreratu zaitez: ez dadila nabarmen haserretu edo nekatu.
- Sentsazio atseginarekin lokartu dadila. Errazago erlaxatuko da laztantzen edo poliki-poliki kulunkatzen baduzu, abesten edo xuxurlatzen badiozu, amaren bularra hartzen badu, txupetea ematen badiozu edo hatz lodia xurgatzen badu.
- Behar izanez gero, hartu besoetan lasaitu dadin.
- Amaren esneak triptofanoa dauka, eta horrek haurra errazago lokartzea dakar.
- Gaueko hartualdietan, ez ezazu estimulatu edo estimulatu ahalik eta gutxien.
- Aprobetxatu haurraren loaldia amak edo zaintzaileek atseden har dezaten.
Bat-bateko heriotzaren sindromea. Haurtxoarekin gela edo ohe berean lo egitea
Zenbait aukera daude, hala nola haurrak zurekin/zuekin ohean lo egitea, edo sehaskan, bere gelan zein zurean/zuenean.
Ez dago lo egiteko modu bakarra: aukera guztiek balio dute; guztiak izan daitezke ezin hobeak. Segurtasuna eta babesa ematen dionaren alde egitea komeni da. Bestalde, garrantzitsua da kontuan hartzea haurrak ez direla “ohitzen” beren zaintzaileen besoetan egotera. “Ohituko da” edota “ez duzu inoiz zure ohetik aterako” esaldien bidez islatzen diren antzinako sinesmen batzuek ez dute laguntzen haurrak behar duena ulertzen.
Lo-ingurune seguru batek murriztu egiten du loarekin lotutako heriotza-arriskua haurrengan. Gaztelaniaz, haurrarekin gela partekatzeari cohabitación deritzo, eta ohea partekatzeari, colecho. Bularreko haurra eta ama hurbil badaude, errazagoa da edoskitzeak denboran irautea. Edoskitzeak, gainera, babes-efektua du bularreko haurraren bat-bateko heriotzaren sindromearen aurrean. Neurri hauek sindrome hori prebenitzen laguntzen dute:
- Lotarako etzatean:
- Gorputz-jarrera: ahoz gora 6. hilabetera arte; hobe 12. hilabetera arte.
- Koltxoi sendoa, egonkorra eta sehaskaren neurrietarako egokia.
- Etzan haurra sehaskaren behealdean,oinak ertzetik hurbil gera daitezen.
- Estali haurra besapeetaraino soilik, giro-tenperatura kontuan hartuta. Utzi burua estali gabe.
- Kendu sehaskan dauden gainerako objektuak (burkoak, jostailuak, objektu bigunak...).
- Egoera hauetan ez da haurrarekin ohe berean, lo egin behar:
- Erretzailea bazara.
- Alkohola edan ondoren.
- Kontzientzia-egoera aztoratuta baduzu (adib., medikamentu bidezko tratamendua edo substantzia jakin batzuk hartu ondoren).
- Muturreko nekea baduzu.
- Sofan, besaulkian... (ohean soilik).
- Gutxienez lehen 6 hilabeteetan, amarengandik edo aitarengandik gertu lo egin dezala.
- Lotarako etzatean, ipin iezaiozu txupetea bizitzako lehen urtean, amagandiko edoskitzea ezarrita badago.
- Ez erre (bereziki haurdunaldian eta haurra jaiotzean).
- Egon kerik gabeko guneetan.
Bularreko haurraren bat-bateko heriotzaren sindromearen prebentzioa
- Bularreko haurraren bat-bateko heriotzaren sindromearen prebentzioa
- Prevención del Síndrome de Muerte Súbita de Lactante
- Preventing sudden infant death syndrome (SIDS)
- Prèvention du syndrome de mort subite du nourrisson
- (UKRAINERA) Prevención del Síndrome de Muerte Súbita de Lactante
- (ARABIERA) Prevención del Síndrome de Muerte Súbita de Lactante
- (TXINERA) Prevención del Síndrome de Muerte Súbita de Lactante
Negarra
Hizkuntza garatu arte, haurtxoek negarra erabiltzen dute zaintzaileekin komunikatzeko. Umetokian dauden bitartean, amaren mende daude erabat; lehen hilabeteetan, berriz, negarra erabiltzen dute ingurukoak erakartzeko, hots, errealitate berrira egokitzeko seinale gisa. Normalean haurrek negar gehiago egiten dute euren bizitzako lehen asteetan, eta jaio eta 6 astera, gutxiago. Gainera, ikusten edo entzuten dutena kanporatzen laguntzen die negarrak, bai eta biziegiak diren sentsazio batzuek sortutako tentsioa askatzen.
Kausa ohikoenak hauek izaten dira:
- Arreta erakartzea eta ondoeza eragiten dieten egoerak konpontzea (hala nola gosea, logura, hotza, pixoihal zikina, izu-ikara, besoetan egoteko beharra edo gehiegizko energia kendu eta egoera zoriontsuago batera itzultzekoa).
- Bularreko haurraren kolikoa.
- Osasun-arazo batzuk. Halere, kasuen % 5 baino gutxiago dira gaixotasunek eragindakoak. Gehienak beste sintoma batzuen ondorio dira (besteak beste, sukarra, gorakoak, odola gorozkietan, erupzioa azalean, hartualdiak nahi ez izatea...).
Egunez egun, errazago jakingo duzu zergatik egiten duen negar. Haurra heldu eta hazi ahala, negarrak indartsuagoak eta altuagoak izango dira, eta gehiago tematuko da.
Hori maneiatzeko modurik onena da negar egiten duen bakoitzean arreta berehala ematea, batez ere hasieran. Batzuetan zaila izaten da haurra lasaitzea. Egoerak larritu egiten bazaitu, saiatu atseden hartzen; lasaiago dagoen eta neke gutxiago duen beste norbaitek artatu dezala haurra.
Neurri lagungarriak
Gogoan izan itxuraz arrazoirik gabe negar egiten dutela maiz. Egokitzapenaren parte da; ez da zure ohiturak eta zainketak aldatzea dakarren zerbait negatiboa. Denbora luzez negarrez badago, hemen adierazten dizkizugun proposamenetako bat erabil dezakezu (zentzumen-estimulu bat edo bi). Estimulu bakoitzak gutxienez 5 minutu iraun behar du, hurrengora pasatu aurretik. Sentsazioak prozesatu ahalko ditu, eta lasaitzeko denbora edukiko du. Gutxitu interakzioaren intentsitatea: hitz egiozu baxuago, mugitu zaitez mantsoago eta egin keinu gutxiago aurpegiarekin.
Errepikatu ondoen funtzionatu duen neurria (gutxienez egun batez). Neurria ezberdina izan daiteke haurrarekin dagoen pertsonaren eta haren egoeraren arabera; izan ere, haurra sentikorra da inguruko tentsioarekiko. Egoera kudeatzea kostatzen zaizula sentitzen baduzu, bilatu umetxoarekin egotera ohituta dagoen beste norbaiten laguntza. Konstantzia funtsezkoa da jokabideak ezartzeko.
Egiaztatu beharrak aseta dituela, edo, bestela:
- Eskain iezaiozu bularra, lagungarria izango dela uste baduzu.
- Eutsi eta jarraitu haurtxoaren begiradari, laztandu eta hitz egiozu lasai, kanta iezaiozu zerbait leuna edo jarri musika lasaigarria biontzat.
- Ipini eskua haren bularrean edo sabelaldean.
- Eutsi haurraren besoei elkarrekin gorputzaren gainean, edo tolestu iezazkiozu hankak eta eraman sabelaldera.
- Esna dagoela, aldatu iezaiozu gorputz-jarrera apur batez, eta jar ezazu alboz edo ahoz behera.
- Hartu besoetan edo jarri zure besaurrean edo sorbaldan, ahoz behera, eta eman masajea bizkarrean, leunki.
- Kulunka ezazu leun-leun.
- Estali manta batekin eta kulunka ezazu leun-leun.
- Saiatu txupetearekin (baldin eta amagandiko edoskitzea eragozten ez badu).
- Eman denbora lasaitzeko.
- Kontuan izan zure egoerak eragina duela haurraren erantzunean.
Txupetea
Haurtxo gehienek xurgatze-erreflexu handia izaten dute, haurdunaldiaren amaieran hasten dena. Nutrizioan laguntzeaz gain, xurgatzeak eragin lasaigarria izaten du askotan. Txupetearen erabilera oso hedatuta dago gurean. Amagandiko edoskitzearen kasuan, edoskitzeak erabat ezarrita egon behar du txupetea erabiltzen has dadin (normalean, jaio eta hilabetera). Aldiz, formula-esnea ematen bazaio, bizitzako lehen egunetatik eskaini ahal diozu txupetea. Utz iezaiozu erritmoa markatzen, interesik ez badu eta ez badu txupeterik nahi, ez behartu. Lo dagoen bitartean erortzen bazaio, ez da beharrezkoa berriro jartzea. Halaber, ez da gomendagarria soluzio gozoetan bustitzea. Urtebetetik aurrera, saiatu pixkanaka txupetea kentzen. Jarraian, onurak, arriskuak eta segurtasun-jarraibideak azalduko dizkizugu.
Frogatuta dago txupetea erabiltzeak bi onura nagusi dituela, alegia:
- Haur goiztiarren ospitaleko egonaldia murrizten du.
- Haurren bat-bateko heriotzaren arriskua murrizten du.
Gainera, txupeteak efektu lasaigarria du haurrak molestiak dituenean –zure bularraldean jartzen duzunean bezala–, erlaxatzen eta lokartzen laguntzen dio, eta aldi baterako distrakzio gisa balio dezake mina eragiten dieten prozeduretan, hala nola txertoren bat jarri behar diotenean.
Hauek dira txupeteari lotutako arriskuak:
- Hortzetako arazoak, txupetea denbora luzez erabiltzearekin zerikusia dutenak (2 urtetik aurrerako haurren kasuan, hozkadaren posizio okerrarekin eta alterazioarekin lotzen da).
- Asfixia-arriskua, txupetea “behar ez den moduan” erabiltzeagatik.
Hauek dira segurtasunarekin lotutako gomendio nagusiak:
- Hainbat txupete mota daude, konposizioaren edo formaren arabera. Oro har, guztiak dira egokiak, baldin eta Europako EN 1400:2002 arauarekin bat badatoz.
- Egiaztatu behar bezain sendoak direla, hau da, ez direla zati txikietan apurtzen (zatiok eztarrian trabatu eta haurra ito edo asfixiatu egin daiteke). Pegatinarik edo etiketarik gabeak izango dira.
- Ez ipini zintarik lepoaren inguruan txupetea zintzilik eramateko. Hobe da soka motz bat eta pintza bat jartzea arropari lotuta, askatzen ez direla ziurtatuta.
- Tetina ainguratuta dagoen diskoak aireztapen-zuloak izan behar ditu.
- Garbitu txupeteak urarekin eta xaboiarekin. Xaboia eta hondarrak kentzeko, erabili ur ugari (txorrotakoa). Lehor daudenean, gorde kutxa batean, hautsez bete ez daitezen.
- Maiz egiaztatu egoera onean daudela; kalterik badute, ordeztu itzazu.
Garapena eta estimulua
Haurrek, jaiotzaz, erreflexuak dituzte edo estimuluei erantzuten diete, hala nola kontaktuari. Xurgatze-erreflexua dugu horren adibide: masaila leunki laztantzen badiozu, burua eta ahoa alde horretara biratuko ditu, titiburua edo tetina bilatzeko. 3-4 aste inguru dituenean, bularraldera edo biberoira hurbilduko da; baina ez ekintza erreflexu gisa, baizik eta ikasitako erantzun gisa: badaki nondik datorren elikagaia.
Jaiotzen denetik, bost zentzumenak ditu erne. Bereganatzen duen lehenengo gauzetako bat da maitasun- eta janari-premiak asetzearen eta zentzumenen arteko erlazioa: amarekin kontaktuan egotearen sentsazioa (usaimena eta ukimena), amaren ahotsaren soinua (entzumena) eta aurpegia (ikusmena). Hitz egiozu; zure ahotsa ezagutzeko gai da. Estres-egoeretan lasaitzeko balioko dio. Ukimena oso garatuta du. Gainera, laztanek garapen emozionalean laguntzen diote. Oso usaimen zorrotza du. Zure usaina ezagutzeko gai da.
Oso ikusmen sentikorra du argi-aldaketekiko, nahiz eta lehen etapa honetan zuri-beltzean ikusi. 20-30 cm-ra dauden itzalak identifikatzeko gai da; alegia, gutxi gorabehera zure bularraren eta zure aurpegiaren arteko distantzia.
Lehenengo hilabeteetan, bere gorputza eta mugimenduak kontrolatzen joango da. Pixkanaka, irribarre egiten eta buruari eusten hasiko da. Hurrengo pausoa lepoa biratu eta begiradarekin objektuei jarraitzea izango da. Gero, gurguiloak egingo ditu, eta barre-algarak ere bai. Lau hilabete inguru dituenean, protestaka hasiko da bere ikusmen-eremutik desagertzen zarenean. Hori garapen onaren adierazle da, familia-barrukoa eta arrotza bereizteko gaitasuna erakusten baitu.
Mugimenduak kontrolpean edukitzeko bide horretan, eskuak gehiago zabalduko ditu eta objektuak hartzen saiatuko da. Jolasa funtsezko jarduera da, haren garapena bultzatzen duena. Jolasteko, ipini haurra buruz behera ohean, mantan edo sofan, hartu besotan eta jolastu haren eskuekin, abestu iezaiozu edo jolastu bainatzen duzun bitartean... Pixkanaka, besaurreen gainean jarrita dagoela, burua eta enborraren goialdea igo ahalko ditu. Eskaini zure eskuak edo jostailuak, apurka-apurka ahora eramango ditu, eta, seigarren hilabeterako, eskuz aldatzeko gai izango da. Laugarren eta seigarren hilabete artean, buelta ematen ikasten hasiko da. Askotan errepikatuta, zer gertatuko den aurreikusten ikasten du, eta horrek ingurunearekiko segurtasuna eta konfiantza sustatzen ditu.
Saiatu giroa atsegina izan dadin (tenperatura, zaratak eta argitasuna) eta aldatu iezaiozu gorputz-jarrera, buruan plagiozefalia edo deformaziorik egon ez dadin.
Burua lautzea (plagiozefalia) prebenitzeko gomendioak
- Burua lautzea prebenitzea (plagiozefalia edo brakizefalia)
- Prevención del aplanamiento de cabeza (plagiocefalia o braquicefalia)
- Prevention of flat head syndrome (plagiocephaly or brachiocephaly)
- Prévention de l'aplatissement de la tête (plagiocéphalie ou brachycéphalie)
- (UKRAINERA) Burua lautzea prebenitzea (plagiozefalia edo brakizefalia)
- (ARABIERA) Burua lautzea prebenitzea (plagiozefalia edo brakizefalia)
- (TXINERA) Burua lautzea prebenitzea (plagiozefalia edo brakizefalia)
Zainketa espezifikoak
Larruazala
Haurtxoen larruazala finagoa denez, zainketa bereziak behar ditu higieneari, hidratazioari eta babesari dagokienez. Larruazala zaintzea garapen afektiboaren parte izan daiteke; izan ere, bainua, krema ematea, arropa ipintzea eta bestelako jarduerak dibertitzeko eta ikasteko une bihur daitezke.
Lehen egunetan, larruazalak kolore horixka izan dezake, eta horri “ikterizia fisiologikoa” deritzo. Gehienetan, ez du arazorik sortzen. Haurtxoak 2-4 egun dituenean nabaritzen da gehien, eta gutxi gorabehera 2 asteren buruan desagertzen da.
Higieneari dagokionez, ez da gomendatzen bainuontzia 10 cm baino gehiago betetzea. Bestalde, bainua laburra izango da, ur epeletan eta xaboi gehiegirik erabili gabe. Xaboia erabiliz gero, izan dadila neutroa eta haurtxoentzat egokia. Garrantzitsua da haurtxoa bakarrik ez uztea, nahiz eta momentu labur batez izan, arriskutsua izan daiteke eta. Ez da beharrezkoa haurtxoa egunero bainatzea; baina batzuetan lagungarria da, gauez lo egin aurretik erlaxatu dadin.
Larruazalaren ezaugarriak direla eta, bereziki hidratatuta egon behar du. Horretarako, erabili produktu egokiak eta seguruak, osagai narritagarririk gabeak. Saihestu elikagairen bat daramaten kremak (oloa, almendra...), azalaren bidez sentsibilizazio alergikoa izateko arriskua baitago. Gogoratu haurtxoaren azala babestea; izan ere, etapa honetan bereziki sentikorra da eguzki-erradiazioaren aurrean. Saihestu esposizio zuzena eguerdiko orduetan.
Genitalak
Mutilen kasuan
Eskrotoa (barrabilak biltzen dituen zakua) handituta dutela dirudi askotan. Likido-metaketa bat da, “hidrozele” deritzona, eta jaio eta 3-6 hilabetera desagertu ohi da.
Normala da, halaber, fimosia izatea. Ez da interbentziorik behar, eta ez da komeni modu behartuan azala atzerantz eramatea.
Nesken kasuan
Ohikoa da ezpain handiak handituta izatea. Ezpain handien eta txikien arteko tolesturetan arrasto zurixka batzuk agertzen zaizkie. Vernix caseosoaren hondarrak dira (jaiotzean azala estaltzen duen substantzia koipetsu zurixka). Babes-efektua du.
Batzuetan, baginako zulotik sekrezio mukoso bat irteten dela ikus daiteke. Amaren hormonen eraginez gertatzen da, bularren kasuan bezala. Egun batzuk igarotakoan, baliteke baginatik odol apur bat isurtzea (menstruazio txiki bat), amagandiko edoskitzearekin lotuta.
Txertoak
Txertoek babes eraginkorra eskaintzen dute gaixotasun infekzioso garrantzitsuen aurrean; norbera babesten dute, baina baita komunitatea ere, gaixotasun horien transmisio-katea hausten baita. Immunitate-sistema estimulatzeko erabiltzen dira, gaixotasun jakin bat sortzen duten mikroorganismoen aurkako defentsa espezifikoak sortzen dituztelako. Babesa bermatuko duen txertaketa-pauta egokia osatzeko, baliteke hasieran dosi bat baino gehiago behar izatea, edota errefortzu-dosiak, bizitza osoan zehar. Txertaketa-egutegian txerto mota, dosiak eta txerto bakoitza noiz eman zehazten dira, norbera bizi den autonomia-erkidegoaren arabera.
Gaur egun, EAEn, haurren txertaketa-egutegi hau dugu, 0-16 urte bitartekoentzat.
Bizitzako lehen 6 hilabeteei dagozkien txertoak
Bizitzako lehen 6 hilabeteei dagozkien txertoak pediatriako erreferentziazko erizainak ematen ditu, osasun-zentroan, haurrari egiten dion aldizkako azterketetan. Erizainak, gainera, beharrezko zainketak zein diren adieraziko dizu. Informazio gehiago lortzeko, deskargatu dokumentu hau:
Txertoei buruzko informazio gehiago: https://www.euskadi.eus/txertoak/hasiera/
Ohiko galderak
Hiru administrazio-izapide behar dira:
- Erregistro Zibileko inskripzioa ospitalean egin daiteke; bertan, erroldatzea nola egin ere jakinaraziko dizute. Gurasoaren ala gurasoen NANa edo antzeko dokumentua beharko duzu, bai eta familia-liburua ere, halakorik izanez gero.
- Gizarte Segurantzan inskribatzeko, aldez aurretik hitzordua eskatu behar da Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalean (GSIN).
- Osakidetzako pediatra osasun-zentroan esleituko dizute. Erroldatze-ziurtagiria, haurra izena emanda dagoen Gizarte Segurantzako kartillaren fotokopia eta, izanez gero, familia-liburua beharko dituzu. Hau izango da azken administrazio-izapidea.
Gainera, haurtxoak astebete inguru duenean, Haurren Osasunerako Programan zehaztutako lehen bisitarako zita eskatu ahalko duzu osasun-zentroan. Haurraren Osasun-karpetakohistorian sartzeko gakoak ere osasun-zentroan edo ospitalean bertan eska ditzakezu.
Jaioberriei buruan agertzen zaizkien ezkata horixka eta distiratsuei “sabeloi” deritze. Ez dakigu zerk eragiten duen, baina badirudi sebo-guruinek gantz gehiegi ekoiztearekin lotuta dagoela. Sebo-guruin asko dauden eremuetan agertzen da, hala nola buruan, kopetan, bekainetan, sudurreko hegaletan, belarrietan, lepoko tolesturetan edo pixoihalak hartzen duen eremuan.
Ez du azkurarik eragiten. Hirugarren hilabetea baino lehen agertu ohi da, eta, haurrak zortzi hilabete inguru dituenean, berez kenduko zaizkio. Baselina edo olioa erabil daiteke sabeloia biguntzeko.
Bularreko haurraren kolikoak bat-batean hasten diren negar-episodioak dira, arratsaldean eta gauean ohikoagoak, eta minutu batzuetatik ordu batzuetara iraun dezakete. Haurrak hankak sabelaren gainean bildu eta ukabilak itxi ohi ditu, indarra egiten du eta aurpegia gorrituta dauka. Negar egiteari uzten dionean, berriro itxura normala hartzen du. Kolikoak iragankorrak dira eta berez desagertzen dira adinarekin (gehienei bigarren astearen eta 3-4 hilabeteen artean).
Haurtxoari laguntzeko, baliagarria izan dakizuke besoetan hartzea, azala azalarekin ukitzea, paseatzea, kulunkatzea, kantatzea, masaje bat ematea, gasak kanporatzen laguntzea, gehiegi ez elikatzea, erlaxatzen duen zerbait egitea eta, batez ere, lasai egotea. Zalantzarik izanez gero, galdetu pediatra taldeari.
Informazio gehiago lortzeko, deskargatu dokumentu hau:
Pixoihalak hartzen duen eremua gorritzea ohikoa da, etengabe erabiltzen delako eta gernuak eta gorozkiek hezetasuna sortzen dutelako. “Pixoihalengatiko dermatitisa” esaten zaio. Erresumindura-zantzuak ikusten badizkiozu, aldatu pixoihala maiz, larruazala garbi eta ahalik eta denbora luzeenean lehor eduki dezan. Ahal duzun guztietan, utzi ipurdia agerian. Erabili ura eta xaboi leuna garbitzeko, batzuetan zapi bustiek narritadura areagotu baitezakete. Ondoren, eman krema, hezetasunaren aurka babesteko.
Hobera egiten ez duela ikusten baduzu, edo okerrera egiten badu, eskatu pediatra taldeak balora dezan.
Lehen hilabeteetan, gerta daiteke haurtxoak zarata egitea arnastean, eta, ondorioz, sudurreko kongestioa duela ematea, nahiz eta marranta, hotzeri edo bestelako arazorik ez egon. Baliteke sudurreko buxadura horrek hartualdiak zailtzea, eta, beraz, sudurreko garbiketak behar izatea arintzeko.
Serum fisiologikoa behar beste aldiz aplika daiteke. Sekrezio-xurgagailuak, bestalde, egunean behin edo bitan bakarrik erabil daitezke, kontu handiz. Ez partekatu gailurik:
Metodo naturala da, erosoa, segurtasuna eta lasaitasuna ematen dizkio haurrari, elkarren arteko lotura sustatzen du, besteei parte hartzeko aukera ematen die, eskuak libre uzten ditu, oztopo arkitektonikoak gainditzen... Hasieratik erabil daiteke, baldin eta adin bakoitzerako tresna egokia aukeratzen baduzu.
Haurtxoa soinean eramango baduzu, ez ahaztu:
- Sostengua. Haurtxoa bendaje baten gisa eramaten da, eramailearen gorputzaren kontra.
- Bizkarra: kurbatuta, sabela sabelaren kontra, ahalik eta ukipen-azalera handiena eta sostengu onena lortzeko. Haurtxoa eramaileari begira joango da.
- Hankak: igelaren posizioan, altxatuta, pixka bat bananduta eta ipurmasailak baino gorago.
- Burua: oraindik ez badio buruari eusten, igo iezazkiozu hankak gehiago eta erabili burua estaltzen dion zorro bat.
Lehen Mailako Arretako Pediatriako Espainiako Elkartea. Haurra soinean eramatea modu ergonomikoan
Errespetuzko hazkuntza da haurrari maitasunez laguntzea, besteen pareko tratatzea, hurbiltasunez eta errespetuz, bere garapenean presente egotea, bere beharrak, premiak eta nolakoa den kontuan hartuta. Haurraren gidari izatea, bera aldatu nahi izan gabe, lotura afektiboak sendotuz, beharrezko mugak ezarriz diziplina positiboaren bidez, eta ez zigorraren bidez. Bere gaitasunak berdin-berdin sustatzea, sexua edozein dela ere.
Azken batean, garatzeko behar duen guztia ematean datza, maitasuna, errespetua eta segurtasuna sentituz.
Neurri hauei esker, ingurune seguru eta osasungarria lortu ahalko duzu.
- Aireztatu sarri haurra egoten den lekuak.
- Garbitu eskuak haurra ukitu aurretik eta beharrezkoa den guztietan.
- Ez erre bere aurrean, ezta egongo den lekuetan ere.
- Egon bere ondoan, eta ez ezazu bakarrik utzi, une batez baino ez bada ere.
- Lotarako, ipin ezazu ahoz gora etzanda.
- Egiaztatu ematen dizkiozun elikagaien tenperatura.
- Saihestu muturreko tenperaturekiko esposizioa.
- Etxeko garbiketarako produktu toxikoak erabiliz gero, hobe da haurra bertan ez dagoenean egitea garbiketa.
- Eman haurrari bere adinerako egokiak diren jostailu seguruak; hau da, beti bere ahoa baino handiagoak, artikulatu gabeak, eta aska daitezkeen piezarik gabeak.
- Haurra lekuz aldatzeko, erabili bere ezaugarrietara egokitutako bitarteko segurua.
3 hilabete bete aurretik sukarra badu, gogoratu pediatria-zerbitzura eraman beharko duzula, balorazioa egin diezaioten.
Azken aldaketako data: