Klimaterioa eta menopausia
Klimaterioa eta menopausia lotuta daude, baina ez dira gauza bera.
Klimaterioa, berez, menopausiaren aurreko, bitarteko eta ondorengo bizi-etapa da, eta, hilekoen amaierarekin lotura izateaz gain, beste aldaketa fisiko, sozial eta emozional batzuekin ere badu zerikusia.
Menopausia menstruazioa behin betiko desagertzea da, hilekorik gabe 12 hilabete igaro ondoren, hura eragiten duen beste kausarik ez dagoenean. Emakume gehienek 45 eta 55 urte bitartean izan ohi dute. 40 urte bete aurretik dutenen kasuan, menopausia goiztiarra dutela esan ohi da; 55 urte bete ondoren dutenen kasuan, berriz, menopausia berantiarra dutela.
Klimaterioa, berez, bizitzako etapa naturala da, ez da gaixotasun bat edo patologia bat. Prozesu fisiologiko bat da, beraz, nahiz eta askotan patologia edo gaixotasuna balitz bezala tratatzen den. Horren eraginez, beharrezkoak ez diren esku-hartze sanitarioak egin izan dira, gainera.
Emakume bakoitzak bere erara bizi dezake garai hau. Izan ere, emakume askok aldaketak izaten dituzte menstruazioaren amaierara heltzen ari diren garaian, baina badira inolako aldaketarik hautematen ez duten emakumeak ere. Bi egoerak normalak dira.
Etapak
Prozesua hainbat etapatan bana daiteke.
Menopausia-aurreak klimaterioari hasiera ematen dio, menopausiaren aurreko urteak dira, eta menopausia ostea ondorengo garaia da. Dena den, etapa horien iraupena ez da finkoa. Oro har, gerta daiteke 5 eta 10 urte artean irautea.
Perimenopausiak, aldiz, menopausiaren aurreko eta osteko urtebetea edo 2 urte irauten ditu.
Zergatik gertatzen da?
Menopausia obulutegiak zahartzen direlako gertatzen da; hau da, obulutegiek jada ezin dituzte obozitoak (obulu heldugabeak) estimulatu haz daitezen, eta, horren eraginez, obulazioa desagertu egiten da. Horrek guztiak berekin dakar hormona femeninoen mailak aldatzen joatea, eta, ondorioz, menopausiari lotutako sintomak agertzen dira.
Prozesu horretan hormona hauek hartzen dute parte:
- FSH: Obulutegian obuluen hazkundea aktibatzen duen hormona da, obulaziorako prestatzen dituena. Etapa horretan, obulutegiak ez erantzuten hasten direnean, FSH hormonak gora egiten du, estimulazioa lortzen saiatzeko.
- Estradiola: Hormona hori estrogenoen taldekoa da, eta obulutegietan sortzen da. Perimenopausian, obulutegiek FSH hormonari erantzuteari uzten diotenean, estradiola ere jaitsi egiten da. Ugalkortasunean duen funtsezko eginkizunaz gain, estrogenoek gure organismoko ia zelula guztietan dute eragina, eta, beraz, beherakada horrek gorputz osoari eragiten dio.
- Progesterona: Obulutegiek sortutako beste hormona bat da, eta haren funtzioen artean dago uteroaren barnealdea haurdunaldirako prestatzea. Klimaterioan gutxituz joango da.
Nola dakit etapa horretan nagoela?
Klimaterioa desberdina izan daiteke emakume bakoitzarentzat; batzuek intentsitate handiz biziko dute, eta beste batzuek, berriz, ez dute ia aldaketarik nabarituko.
Honelako aldaketak gerta daitezke:
- Ziklo menstrualaren erregulartasuna eta fluxua aldatzea, eta, amaieran, hilekoa etetea.
- Zikloak laburtu edo luzatu daitezke, eta zikloren batean hilekorik ez izatea ere gerta daiteke. Odoljarioa areagotzea ere gerta daiteke, baita hilekoaren iraupena aldatzea eta bestelakoak ere.
- Nahiz eta emakume gehienek haurdun geratzeko aukera gutxiago dituzten 45 urte bete ondoren, ez da ezinezkoa hori gertatzea, batez ere ziklo erregularrak badituzte. Ez baduzu halakorik gertatzea nahi, kontsultatu emaginari eta berak adieraziko dizu zein den antisorgailurik egokiena kasu bakoitzerako.
- Nahasmendu basomotorrak: beroaldiak
- Bat-bateko bero-sentsazioa aurpegian, lepoan eta bularraldean; askotan, gainera, larruazala gorritu egiten da, eta izerdia, palpitazioak, antsietatea eta ondoez fisikoa ere eragiten ditu. Normalean 2-4 minutu irauten dute, eta emakume batzuk hotza sentitzen dute igaro ostean.
- Oro har, estresak eta antsietateak eraginda edo emozio biziak sentitzean izaten dira beroaldiak, edo otordu oparo bat egin edo alkohola hartu ostean, edota bat-bateko tenperatura aldaketen ondorioz ere.
- Genitaletan eta gernubideetan:
- Bagina lehorra, estrogenoak murriztearen ondorioz. Hori gertatzen denean, genitalak estaltzen dituen mukosa findu eta lehortu egiten da, eta sexu-harremanetan molestiak izatea eragin dezake.
- Zoru pelbikoko muskuluetan ere aldaketak izaten dira, eta horrekin batera, inkontinentzia-arriskua, gernu-infekzioak edo organo pelbikoen prolapsoa areagotu daitezke.
- Gorputzeko gantzaren banaketari dagokionez, garai horretatik aurrera, batez ere abdomenean metatzen da, "flotagailu" baten antzera. Horrek, beste faktore batzuekin batera (tabakoaren kontsumoa, hipertentsioa, diabetesa, sedentarismoa, hiperkolesterolemia...), arrisku kardiobaskularra areagotu dezake.
- Gogo-aldartean: Gehienbat suminkortasuna, antsietatea eta tristura.
- Loaren patroian: Menopausiako insomnioa, gehienetan, gaueko beroaldiei eta izerdiei lotuta egoten da.
- Hezur-dentsitatean: Osteoporosia eta hausturak izateko arriskua handitzen da.
Emakume gehienen kasuan, sintomak berez desagertzen dira denborarekin. Laurden batek menopausiarekin hasi eta 5 urte igaro ondoren ere sintomak izaten jarrai dezake, eta % 10ek 10 urte igaro ondoren ere nabaritzen jarraituko du.
Batzuetan, klimaterioan eta menopausian, emakumeek hautematen dituzten sentsazioek, molestiek edo emozioek lotura handiagoa dute emakumeek gizartean duten rol sozialarekin eta itxaropenekin, gorputzean izaten dituzten aldaketa fisiko eta hormonalekin baino. Aldaketa eta sentsazio horietan askotariko faktoreek dute eragina, berez biologiarekin zuzenean lotuta ez daudenak, hala nola menopausiari buruzko jarrerak eta sinesmenak, ingurune soziala, ekonomikoa, kulturala eta ingurumenekoa, izandako lanbidea, familia-kargak, dieta, tabako-kontsumoa eta ariketa fisikoa egitea. Nolanahi ere, gorputz-aldaketei egotzi ezin izateak ez du esan nahi halakorik ez dagoenik.
Emakumearen osasunari eta rol sozialari buruz
Gure herrialdeko emakumeen bizi-itxaropenak gora egin du urteak pasa ahala. Hala ere, urte gehiago bizi badira ere, emakumeek gizonek baino pertzepzio okerragoa dute helduaroan eta zahartzaroan daukaten bizi-kalitateari eta osasunari buruz. Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera, pertzepzio horren atzean ez dago arrazoi biologiko bat, baizik eta gizarteak sortutako beste baldintzatzaile batzuk, zeinek mundua interpretatzeko eta sentitzeko moduan eragiten baitute. Zer esan nahi du horrek? Ba, adibidez, emakumeen bizi-zikloak ugaltzeko gaitasunaren eta familia-harremanen arabera definitu izan dira, eta gizonen kasuan, berriz, haien posizioaren eta lan-harremanen arabera.
Horren ondorioz, lehen hilekoarekin "emakume bihurtzea" bezalako kontzeptuak onartu dira, eta, logika berari jarraiki, menopausia iristean geure buruari galde diezaiokegu... azken hilekoarekin emakume izateari uzten al zaio?
Ez da harritzekoa, beraz, emakume askok beldurrez, segurtasunik gabe eta ziurgabetasunez aurre egitea bizitzako etapa honi.
Klimaterioan nola zaintzen naizen
Etapa honek aukera ematen digu osasunarekin lotutako jokabide positiboak sustatzeko, horien bitartez ongizatea hobetzeko, gaixotasun kronikoen arriskua murrizteko, eta, epe luzera, osasun mental eta fisikoa hobetzeko ere.
Plater osasungarriaren metodoa eguneroko menua planifikatzeko modu erraz eta bisuala da, elikadura orekatua egiteko gomendatzen diren proportzioak kontuan hartuta. Pertsona batzuek otordu bakoitzean jarraitzen dituzte proportzio horiek, eta beste batzuek egunean zehar banatzen dituzte.
Metodoa plater azal bat hiru zatitan banatzean datza:
- Plateraren erdia frutek eta barazkiekosatzen dute.
- Plateraren laurden bat proteina ugariko elikagaiekin osatu behar da: arrautzak, esnea eta esnekiak, arrainak eta itsaskiak, haragiak, lekaleak edo fruitu lehorrak.
- Eta plateraren beste laurdena, azkenik, karbohidrato ugariko elikagaiekin (karbono-hidrato ere esaten zaie): zerealak eta tuberkuluak.
Alda itzazu platereko elikagaiak mota eta koloreen arabera, eta erakargarriagoak eta nutritiboagoak izango dira.
Gomendio espezifikoak
- Har ezazu zuntz-kantitate nahikoa; izan ere, litekeena da hormona-aldaketen ondorioz gantz eta kolesterol gehiago pilatzea..
- Ziurtatu ere behar beste kaltzio eta D bitamina hartzen dituzula: Dietan kaltzio ugari hartzeak (esnea, esnekiak, soja eta beste lekale batzuk, hosto berdeko barazkiak, sardinak, fruitu lehorrak, haziak, arrautzaren gorringoa...) osteoporosia atzeratzen lagunduko digu. Horrexegatik da komenigarria kaltzio gehiago hartzea. D bitaminak, gainera, kaltzioa asimilatzen eta horren finkapena erregulatzen laguntzen du.
Jarduera fisikoa lagungarria izan daiteke klimaterioarekin lotutako sintoma batzuk maneiatzeko, baita bizi-kalitatea handitzeko eta autonomia eta zahartze osasungarrian laguntzeko ere.
Besteak beste, onura hauek ekar ditzake:
- Estresari eta antsietateari eusten laguntzen du eta loaren kalitatea hobetzen du.
- Arreta mentalerako gaitasuna areagotzen du.
- Muskuluen indarra, oreka, koordinazioa eta hezur-erresistentzia hobetzen ditu.
- Maila kardiobaskularrean babesten du, eta gaixotasun kronikoen bilakaera arintzeko gaitasuna du; hipertentsio arterialean edo diabetesean, besteak beste.
Ariketarik eraginkorrena gozatzen duzun hori da, hau da, eguneroko errutinetan sartzen duzuna eta luzaroan mantentzen duzuna.
Gomendio orokorrak
- Egin jarduera fisikoa erregulartasunez.
- Jarduera fisiko moderatua eginez gero, astean 150 minutuz (2 ordu eta erdi), eta jarduera fisiko bizia eginez gero, astean 75 minutuz (ordubete eta erdi), edota biak konbinatuta.
- Gutxienez 10 minutuko saio aerobikoak egin behar dira.
- Astean bitan edo gehiagotan, muskuluak indartzeko jarduerak ere egitea komeni da.
- Ahal dela, egin jarduera fisikoa beste pertsona batzuekin, bide batez gizarte-harreman sendoagoak izango baitituzu.
Aerobiko moderatua
Paseatzea
Igeri egitea
Joan-etorriak bizikletaz egitea
Dantza egitea
Jarduera gidatuak (Yoga, Tai Chi-a, Gimnasia, Aerobika, etab.)
Aerobiko bizia
Azkar ibiltzea oinez
Korrika egitea
Bizikletan bizkor ibiltzea
Sokasaltoan aritzea
Palan, tenisean, baloiarekin aritzea
Mendi-ibilaldiak egitea
Muskuluak indartzea
Eskailerak erabiltzea igogailuaren ordez
Luzatze-ariketak
Pisuekin ariketak egitea
Abdominalak
Klimaterioan, emakumeek umore-aldaketak, gogo falta, antsietatea edo suminkortasuna izan ditzakete.
Horretan, ordea, hormona-aldaketez gain, biologiarekin zerikusirik ez duten beste faktore askok ere eragiten dute: zahartzen ari izatearen pertzepzioa edo hain erakargarria ez izatearen sentsazioa, besteak beste.
Hortaz, gomendio hauek autoestimua zaintzen lagun diezazukete.
- Landu zeure trebetasun pertsonalak, gustatzen zaizuna egiten eta ona zaren horretan arituz.
- Eutsi harreman sozialei. Lagun diezazuketen gertukoak izan inguruan, ondoez emozionalen aurkako babes-neurria baitira.
- Partekatu bizi duzuna egoera berean daudenekin; horrek lagunduko zaitu etapa hori ikusarazten eta normalizatzen, baita ulertua sentitzen ere.
- Eskaini denbora aisialdiari eta jarraitu aktibo eta ingurukoekin konektatuta egoten.
Informazio gehiago nahi izanez gero, kontsultatu "Osasun emozionala" atala Osasun Eskolan.
Etapa honetako lo-arazo gehienak sintoma basomotorrekin (beroaldiak) lotuta daudenez, baliagarria izan daiteke atal horretako gomendioak irakurtzea.
Zure loa zaintzearen inguruan gehiago jakin nahi baduzu, Osasun Eskolan horri buruz irakurtzen jarrai dezakezu.
Tabakoak, alkoholak, kafeinak eta gainerako edari estimulatzaileek sintomak areagotu ditzakete; horien artean, beroaldiak, bereziki.
- Tabakoa: Tabakoak menopausiarekin lehenago hastea eragiten du, eta sintomatologia klimaterikoa eta osteoporosia izateko arriskua ere areagotzen ditu. Gainera, gaixotasun kardiobaskularrerako beste arrisku-faktore bat gehiago da, infartuen eta istripu zerebrobaskularren maiztasuna handitzen duenez gero. Zuzeneko eragin toxikoa du hezur-zeluletan, eta hesteetan kaltzio gutxiago xurgatzea dakar. Horrez gain, beste arrisku-faktore batzuekin lotu ohi da, hala nola alkoholarekin edo ariketa fisiko ezarekin, eta horrek eragin handiagoa izatea ekar dezake.
- Kafeina: Klimaterioaren sintoma basomotorrak (beroaldiak) eta psikikoak areagotu ditzake, baita gernutik kaltzioa galtzea ere; hortaz, egunean gehienez bi katilu hartzea gomendatzen da.
- Alkohola: Emakumeek, gizonen aldean, gaitasun handiagoa dute alkohola xurgatzeko eta gaitasun gutxiago kanporatzeko. Emakumeek gorputzean gantz gehiago dutelako gertatzen da hori (klimaterioan, gainera, gantz-kopurua handitu egiten da). Osteoporosiari dagokionez, alkoholak hezurren garapena zailtzen du, eta, hori ez ezik, erorikoen kopurua ere handitu egiten du, ezegonkortasuna dela-eta.
Badaude hein batean arindu ditzaketen zenbait neurri:
- Geruzatan janztea, beroaldia hautematen denean arropa errazago kendu ahal izateko.
- Ahal den neurrian etxean, adibidez, tenperatura baxua mantentzea komeni da.
- Ez hartu edari berorik eta/edo estimulatzailerik, edo gutxiago hartu; kasurako, kafea, tea edo edari alkoholdunak.
- Beroaldia izatean, jarri toallatxo hotz eta heze bat lepoan.
- Ez erre tabakorik edo gutxiago erre, erretzean gerta baitaiteke beroaldi horiek intentsitate handiagoz sentitzea.
Zoru pelbikoa abdomenaren beheko aldea ixten duten muskuluen eta lotailuen multzoa da, pelbisaren organoei eusten diena (maskuria, uretra, uteroa, bagina eta ondestea); gainera, egonkortasuna ematen die bizkarrezurrari eta pelbisari berari.
Muskulu eta lotailu horietan indarra galtzea edozein adin eta sexutako pertsonei gerta dakieke, baina ohikoagoa da emakumeetan, adinean gora egiten dutenean.
Emakumeek, gehienbat, erditze baginalaren ostean eta menopausia iristean izaten dute zoru pelbikoa ahultzeko arriskurik handiena, baina badira beste arrazoi batzuk ere hori eragin dezaketenak: inpaktuko kirolak (korrika egitea, jauziak egitea), idorreria kronikoa, obesitatea eta/edo gehiegizko pisua, arnas-gaixotasun kronikoak, tabako-kontsumoa (eztulaldiek presioa egiten dute zoru pelbikoan), eta kirurgia ginekologikoak edo tratamendu agresiboak, hala nola erradioterapia.
Ahultzearen ondorioak gernu-inkontinentzia (gernua galtzea), prolapsoak (abdomeneko organoak erortzea), bizkarreko mina eta sexu-harremanetako arazoak izan daitezke, eta horrek guztiak eragin nabarmena izan dezake emakumeen bizi-kalitatean, autoestimuan eta gizarte-harremanetan.
Izan ere, emakume asko daude egoera horretan, eta, nora joan ez dakitelako edo lotsagatik, ez dute kontsultarik egiten sintoma horiengatik. Zoru pelbikoaren funtzionaltasuna baloratzeko, ordea, zure erreferentziazko emaginarengana jo dezakezu zuzenean, inolako proba konplikatu edo inbaditzailerik egin beharrik gabe. Gainera, zure bizi-kalitatea hobetzeko neurriak hartzen ere lagun diezazuke.
Izatez, egin beharreko lehenengo gauza bizimoduan aldaketak egitea eta muskuluak indartzea da, honako jarduera hauetako batekin:
- Kegel-en ariketak: Ariketa horiekin, uteroko, maskuriko eta heste lodiko muskuluak indartu daitezke. Ondo egiteko, zoru pelbikoko muskuluak nahita estutu eta erlaxatu Hezur osasuntsua Osteoporosia Osteoporosi larria behar dira, komunera goazenean eta txiza-txorrotada moztean egiten dugun bezala. Hala ere, ez da komeni txiza egin bitartean egitea, gerta baitaiteke maskuria erabat ez hustea eta horrek infekzioak eragitea.
- Hipopresiboak: Abdomena eta zoru pelbikoa indartzeko balio duten ariketa espezifikoak dira. Muskulu horiek gorputz-jarrera jakin batzuetan uzkurtuz egiten dira. Behar bezala egiten ikasteko, aditu batek trebatzea komeni da.
Horregatik, edozein kirol-mota praktikatzerakoan (esaterako, korrika, gimnasia edo atletismoa egitea), abdomeneko muskuluak indartzen laguntzen duten ariketekin konbinatu behar dira. Ariketa horiek, beraz, eraginkorrak izan behar dute zoru pelbikoa aktibatzeko eta abdomenaren barruan gertatzen diren presio-aldaketei behar bezala erantzuteko.
Izan ere, horrekin zerikusia duten arrisku-faktore ugari daude. Faktore nagusia eta garrantzitsuena adina da, baina bestelakoak ere badaude: sexua, hezurren dentsitate mineral (HDM) baxua, hauskortasun-hausturen aurrekari pertsonal eta/edo familiarrak, menopausia goiztiarra, diabetesa, immobilizazioa, tratamendu farmakologiko batzuk (kortikoideak, adibidez), tabakismoa, alkohol gehiegi kontsumitzea, eta kaltzio edo D bitamina eskasiak.
Frogatuta dago jarduera fisikoak eragin positiboa duela gure hezurren osasunean (betiere nutrizio-ekarpena egokia bada eta D bitamina eta kaltzio nahikoa hartzen bada).
Nolako ariketei buruz ari gara?
- Muskuluak indartzeko ariketak, batez ere bizkarraren goialderako: Pisuak, banda elastikoak edo gorputzaren beraren pisua erabiltzea muskuluak indartzeko.
- Jarduera aerobikoak pisuak kargatuz: Ariketa aerobikoa zutik egitea, norberaren gorputzaren pisua kargatuz (oinez ibiltzea, dantzatzea, korrika egitea, salto egitea, eskailerak igotzea...).
- Ariketa fisiko aerobikoa, pisuak kargatu gabe: Ariketa horiekin, hobetu egiten dugu bihotz-biriketako gaitasuna jarduera fisikorako (bizikletan ibiltzea, igeri egitea, patinatzea, arraunean ibiltzea...)
- Malgutasun-ariketak: Artikulazioaren mugimendu osoa zabalera osoan egitea. Hobeto egiten direnez muskuluak berotu ondoren, saioen amaieran egitea gomendatzen da.
- Egonkortasun- eta oreka-ariketak: Egokiak dira muskuluek elkarrekin lan egin dezaten erorikoak saihesteko (zutik egotea hanka baten gainean, Tai Chi...)
D bitaminari eta kaltzioari dagokienez...
D bitamina eguzki-esposiziotik lortzen da nagusiki, eta zati txiki bat elikagaietatik ere bai (arrain urdina, arrautzaren gorringoa, behi-gibela, barrengorriak...). Bitamina horrek, gainera, eragina du kaltzioaren heste-xurgapenean; beraz, D bitaminarik ez izateak areagotu egin dezake osteoporosiak eragindako erorikoak eta hausturak izateko arriskua.
Gure gizartean oso ohikoa da jendeak D bitaminaren eskasia izatea. Hori dela-eta, kaltzioaren eta D bitaminaren mailak zuzentzea gomendatzen da, ahal dela, dietaren bidez, eguzki- esposizioko ohitura osasungarrien bidez (15 minutu eguzki-babesik gabe, astean 3-4 aldiz), tabakoaren kontsumoa murriztuz edo kenduz eta alkoholaren kontsumoa mugatuz.
Pertsona batzuentzat, berriz, baliteke neurri horiek nahikoa ez izatea eta osagarriak behar izatea. Dena den, garrantzitsua da horrelakorik ez hartzea indikaziorik ez dagoenean, D bitamina edo kaltzio gehiegi hartzeak ere ondorio kaltegarriak izan baititzake..
Gomendio horiek gorabehera, ondoezik bazaude edo kezkarik baduzu, kontsultatu zure erreferentziazko osasun-profesionalarekin.
Sexu-harremanak
Sexualitatea bizitzaren funtsezko zatia da, ez bakarrik ugalketari dagokionez, baizik eta plazerari, intimitateari eta beste pertsonekiko harreman afektiboei dagokienez ere.
Menopausiak hilekoaren amaiera eta ugalketa-fasea markatzen ditu, baina horrekin ez da amaitzen norberaren gaitasuna desiratzeko, ongi sentitzeko, kitzikatzeko, fantasiak izateko, intimitateaz eta konplizitateaz gozatzeko, edota orgasmoak, plazera eta sexu-gogobetetasuna sentitzeko.
Sexu-erantzuna aldatu egiten da adinarekin, gaitasun fisikoek egiten duten bezala, eta emakumeen kasuan, gainera, klimaterioaren eta menopausiaren berezko aldaketak ere badaude.
Etapa honetako sintomarik ohikoenak hauek dira: lehortasuna, baginako narritadura eta erremina, lubrifikazio-falta, molestiak edo mina sexu-harremanetan (dispareunia) eta gernuari lotutako sintomak; esaterako, infekzioak eta mina, erremina edo bat-batean pixa egiteko premia.
Aldaketa horiek zaildu egiten dituzte sexu-harremanak emakume askorentzat, eta, horren ondorioz, askotan, sexuarekiko desio, kitzikapen eta gozamen txikiagoa izaten dute. Klimaterioaren beste sintoma bereizgarri batzuk ere, hala nola beroaldiak eta gaueko izerdiak, sexu-desira gutxitzearekin lotuta egon daitezke.
Bestalde, klimaterioarekin eta menopausiarekin zuzenean lotuta ez dauden kausa askok garrantzi handia dute etapa honetan sexualitatearekin lotutako arazoetan: Adibidez, beldurra izatea abandonuari edo arbuiatua izateari, harremana okertzea, autoestimu-arazoak, osasun txarraren pertzepzioa, gizonezko bikoteak erekzioaren disfuntzioa izatea, nekea, gainkarga dakarten bizi-baldintzak izatea (zaintzak, lan prekarioak, etxeko lana), gaixotasun kronikoak, osasun mentaleko arazoak, medikamentuak hartzea, mina, gizarte-eskakizunetara ez egokitzearen pertzepzioa (eskakizun horiek norberaren gorputzarekin pozik ez egotea dakarte), gizonen plazerari lehentasuna emateko presio soziala... eta askoz arazo gehiago ere.
Norbere burua nola zaindu
Baginako osasun egokia izateko, garrantzitsua da gorputz-higiene egokia mantentzea, alkohola eta tabakoa saihestea ahal den neurrian, baita norberaren beharretara egokitutako jarduera fisikoa egitea eta dieta askotarikoa eta orekatua egitea ere.
Eszitatzeak, sexu-harremanek eta sexu-jostailuak erabiltzeak genitaletan odol-fluxua areagotzen laguntzen dute, eta horrek ehunen oxigenazioa eta elastikotasuna hobetzen ditu.
Honen inguruan, gainera, zenbait neurri espezifiko hartzea gomendatzen da:
- Baginako dutxarik ez hartzea, bertako mikrobiota suntsitzen dutelako eta infekzio-arriskua areagotu dezaketelako.
- Kotoizko barruko arropa erabiltzea, izerdi gehiegi ez botatzeko eta transpirazio genitala errazteko. Ez erabiltzea ehun sintetikoak, zeta edo likra.
- Ez janztea arropa estuegirik.
- Antibiotiko bidezko tratamenduan egonez gero, probiotikoak hartzea komeni da, baginako infekziorik ez izateko.
- Ondo kontrolatzea gaixotasun kronikoak, hala nola hipertentsio arteriala edo diabetesa, bagina- eta sexu-alterazioak eragin baititzakete.
- Preserbatiboa erabiltzea sexu-transmisiozko infekzioak prebenitzeko.
- Sexu-harremanetan hauteman daitekeen azkura, sumina eta mina arintzeko, hidratatzaileak eta baginako eta bulbako lubrifikatzaileak erabil daitezke.
Lubrifikatzaileak eta hidratatzaileak
Baginako lubrifikatzaileak eta hidratatzaileak errezetarik gabe saltzen diren tratamenduak dira. Antzeko produktuak dira, baina ez dira zehazki gauza bera.
Hesi metodo antisorgailuren bat erabiltzen baduzu (latexezko preserbatiboak, adibidez), kontuan izan behar duzu lubrifikatzaile eta hidratatzaile gehienak haiekin bateragarriak direla.
Saihestekoak dira olio-oinarria duten lubrifikatzaileak edo etxean izaten ditugun beste produktu batzuk, hala nola baselinak, landare-olioak edo haurtxoentzako olioak. Orobat saihestu behar dira parabenoak edo lurrinak dituztenak. Horietako batzuek antiseptikoak izan ditzakete (klorhexidina, adibidez), baina hobe da ez erabiltzea, osasun-profesionalak agintzen dizunean izan ezik.
Lubrifikatzaileak
Baginaren jariakin naturalaren oso antzekoak dira. Bereziki diseinatuta daude sexu-harremanetan baginako lehortasunak eragindako molestiak arintzeko. Eragin azkarrekoak dira, baina denbora mugatuan.
Lubrifikatzailea baginan eta bulban aplikatzen da, eta, bikote maskulinoa baduzu eta beharrezkoa bada, bikotearen zakilean ere sexuaren aurretik. Sexu-jostailuekin edo baginako dilatatzaileekin aritzeko ere erabil daiteke.
Silikona-oinarria duten lubrifikatzaileak baino gomendagarriagoak dira ur-oinarria dutenak; izan ere, azken horiek eraginkorragoak dira genitaletako sintomak hobetzeko, eta badirudi ere sexu-erantzun hobea izatearekin zerikusia dutela. Gainera, olio- edo silikona-oinarria duten lubrifikatzaileek ez dute urik eta, beraz, ez dira jariakin naturalen hain antzekoak.
Baginako eta bulbako hidratatzaileak edo hezetzaileak
Hidratatzaileak xurgatu egiten dira, eta bagina eta bulba estaltzen dituen ehunera itsatsi; jariakin naturalak simulatzen dituzte, eta hezetasuna eta azidotasuna mantentzen dituzte. Lehortasuna duzunean erabiltzea gomendatzen da.
Astean hainbat aldiz aplikatu ditzakezu (1-3 egunean behin), sentitzen duzun lehortasunaren intentsitatearen arabera, eta efektu hezetzailea luzaroago mantentzen da. Gel, obulu edo kanulatan aurki ditzakezu.
Azido hialuronikoa duten hidratatzaileek bereziki onuragarriak dirudite.
Tratamendu farmakologikoa
Hormona bidezko terapia ordeztailea (HTO) obulutegiaren hormona-funtzioa ordezkatzen duten farmakoak ematean datza. Hormona-terapia bi eratakoa izan daiteke: estrogenoen bidezkoa bakarrik, edo estrogenoa eta progestina konbinatzen dituena (azken hori progesteronaren antzeko eragina duen hormona sintetikoa da).
Emakume gehienek ez dute HTOa hartzen hasi beharrik, baina badago indikatuta sintomek bizi-kalitatean eragin nabarmena dutenean eta beste neurri batzuekin arindu ezin direnean. Tratamendu hori pautatu aurretik, erreferentziazko osasun-profesionalak zure egoera modu indibidualizatuan ebaluatuko du, eta soilik egingo du indikazioa tratamenduaren onurak arriskuak baino handiagoak badira.
Hormona-terapia emakume bakoitzari egokitu behar zaio, eta maiztasun jakin batekin berrebaluatu behar da, onurak arriskuak baino handiagoak izaten jarraitzen dutela ziurtatzeko.
Hormona bidezko terapia ordeztailearen arriskuak
Arriskuak hainbat faktoreren araberakoak dira: terapia-mota, dosia, medikamentua hartzen den denbora eta aurretiko osasun-egoera (gaixotasun kronikoak edo arrisku-faktoreak, familia-aurrekariak...).
Uteroa duten emakumeen kasuan (histerektomiarik izan ez dutenak), estrogenoaren eta progestinaren errezeta egiten da, estrogenoa soilik hartzea lotuta baitago endometrioko minbizia izateko arrisku handiagoarekin. Hori dela-eta, estrogenoa bere horretan (progestinarekin konbinatu gabe) bakarrik erabiltzen da histerektomia izan duten emakumeekin.
Esandakoaz gain, bularreko minbizia izateko arriskua handitzearekin ere lotu izan da, baina ez da elementu guztiz erabakigarria, badirelako beste elementu batzuk minbizi-mota horretan, hala nola genetika, minbiziaren familia-historia, alkoholaren edo tabakoaren kontsumoa, ingurumen-kutsatzaileak, gehiegizko pisua edo obesitatea... Horiek denek bularreko minbizia agertzeko joera izatea ekar dezakete.
Baliabide interesgarriak
- INFAC Informazio Farmakoterapeutikoa. Eusko Jaurlaritzako Osasun Saila. Nola kudeatu menopausiaren sintomak.
- Praktika Klinikoko Gida, menopausiari eta menopausia osteari lotutako sintoma basomotorrei eta baginalei heltzeari buruzkoa. Osasun Ministerioa.
- Menopausia. Madrilgo Erkidegoa.
- Asociación Española para el Estudio de la Menopausia (AEEM). Emakumeentzako menogidak.
Erlazionatutako bideoak
Azken aldaketako data: