Kolon eta ondesteko minbizia
Zer da
kolon eta ondesteko minbizia?
Kolon eta ondesteko minbizia heste lodiko paretako gaixotasun bat da. Gehienetan heste-polipo batetik hasten da, zeinaren tamaina denborarekin handitu (10-15 urte) eta lesio gaizto bihurtzen baita (minbizia). Prozesu motela denez, goiz detekta daiteke.
Ohikoa al da?
Herrialde garatuetan ohiko minbizietako bat da: bigarren ohikoena da prostatakoaren ondoren (gizonen kasuan) eta bularrekoaren ondoren (emakumeen kasuan).
Arriskuak gora egiten du adinarekin, eta minbizia diagnostikatzen zaien hamarretik zortzik 60 urte baino gehiago dituzte. Gainera, sexuak ere badu eragina: gizonek gaiztotu aurreko lesioak eta lesio gaiztoak garatzeko duten posibilitatea emakumeena halako bi da.
Kasuen % 70-80an, ez dago familia-arriskuarekin lotuta, eta ez dago herentzia-faktoreen mende. Dena den, komeni da galdetzea ea lehen-mailako senideen artean 60 urtetik beherako norbaitek diagnostiko hori duen, eta bigarren-mailako senideen artean bik edo gehiagok. Hesteetako gaixotasun inflamatorio kronikoa edo polipoak dituztenek ere probabilitate handiagoa dute.
Koloneko minbizia goiz detektatzeko programa
Zein sintoma sortzen ditu?
Sarritan kolon eta ondesteko minbizia isila izaten da, eta erraza izaten da hasieran oharkabean pasatzea. Agertzen denean, sintoma hauek ekar ditzake:
- Aldaketa hestea husteko erritmoan; bereziki komunera ohi baino sarriago joateko beharra eta/edo beherakoa izaten da, eta biek zenbait aste iraun dezakete
- Anemia
- Pisua galtzea inolako justifikaziorik gabe
- Uzkitik odola botatzea, ageriko kausarik gabe
- Abdomeneko min handia
Sintoma horietakoren bat nabaritu baduzu, galdetu erreferentziazko medikuari; beti ez da zertan minbizia izan, baina izan liteke. Gainera, hasieran detektatzeak pronostikoa hobetzen du.
Prebeni daiteke?
Azken urteotan minbizi-kasu gehiago diagnostikatzen dira. Jakina da bizimodu zehatz batzuekin lotura duela, hala nola dieta desegokiarekin, tabako-kontsumoarekin, jarduera fisiko ezarekin eta zenbait gaixotasunekin (obesitatea kasu). Prebenitzeko, zaindu zaitez eta jarraitu ohitura osasungarri hauei:
Zein da pronostikoa?
Pronostikoa zenbait faktoreren araberakoa da: zenbaiteraino dagoen aurreratua eta hedatua da faktore nagusietako bat. Garaiz detektatzen bada, tratamendua errazagoa da eta sendatzeko probabilitateak handiagoak dira; esaterako, % 90etik gorako biziraupena lor daiteke hasierako faseetan diagnostikatzen bada, normalean sintomak agertu aurretik.
Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak eta Osakidetzak kolon eta ondesteko minbizia goiz detektatzeko programa bat eskaintzen dute.
Koloneko minbizia goiz detektatzeko programa
Helburua lesioak sasoiz eta minbizia hasierako faseetan detektatzea da.
Lesio horiek goizetik tratatzen badira, gutxitu egiten dugu gaiztoak izateko aukera.
Contacto
- Doako telefonoa: 900 840 070
- Emaila: prevencionccr@osakidetza.eus
Diagnostikoa eta tratamendua
Kolonoskopia da kolon eta ondesteko minbizia diagnostikatzeko gehien erabiltzen den proba. Baliteke gorozkietan odola dagoen aztertzeko proba egin izana, eta emaitza positiboa izatea, edo baliteke aldez aurretik proba hori egin ez izana.
Batzuetan, proban polipoak detektatzen dira (gaiztotu aurreko lesioak), denborarekin minbizi bilaka daitezkeenak. Oro har, prozedura berean erauzten dira, etorkizunean arriskuak murrizteko. Lesio bat badago eta kolonoskopian ezin izan bada kendu, beharbada ebakuntza bat programatu beharko da.
Hainbat faktoreren arabera (adibidez, tumorea zenbateraino dagoen aurreratua, kokapena eta dimentsioa), baliteke beharrezkoa izatea kimioterapia edo erradioterapia bidezko tratamendua.
Kolonoskopia
Kolonoskopia proba diagnostiko bat da, polipoak edo kolon eta ondesteko minbizia detektatzeko erabiltzen dena, eta, kasu batzuetan, tratatzeko ere bai. Egia esan, gehienetan ez da osasun-arazorik ikusten.
Ospitalean egiten da, sedaziopean (farmakoek eragindako logura eta erlaxazioa) eta ingresatu beharrik gabe. Gehienek beren ohiko errutina jarrai dezakete hurrengo egunean, proba ondo toleratzen delako.
Uzkitik hodi mehe eta malgu bat sartzean datza, kolon eta ondestearen barne-pareta ikusteko, hodiak daraman kameraren bidez. Behaketan egongo zara denbora batez, eta zaindu beharreko zeinu eta sintomei buruzko informazioa jasoko duzu; ondoren, etxera itzuliko zara. Oso gutxitan gertatzen dira konplikazioak, hala nola odoljarioa eta perforazioa.
Ezinbestekoa da aurreko egunetan prestaketa espezifikoa egitea, kamerarekin ondo ikustea oztopatzen duten gorozki-hondarrak kentzeko. Osasun-zentroko erizainak azalduko dizu nolakoa den prestaketa hori. Adierazitako pautak ezin izan badituzu bete, abisatu probaren aurretik.
Azken aldaketako data: