Osasun emozionala

Zer da osasun emozionala?

Batzuetan, pertsona askok nolabaiteko ondoez emozionala sentitzen dugu: urduritasuna, kezka, gogorik eza eta/edo zailtasunak ditugu eguneroko jarduerak ohiko energiarekin, kontzentrazioarekin eta motibazioarekin egiteko. Kasu gehienetan, zailtasunen aurrean ematen dugun erantzuna iragankorra da, tratamendu medikorik behar ez duena. Hala ere, gomendagarria da zure emozioei buruzko oinarrizko ezagutzak izatea eta autozainketako jarraibide batzuk betetzea.

Garrantzitsua da jakitea asko egin dezakezula zure osasun emozionala zaindu, zure ondoeza murriztu eta zure bizi-kalitatea handitzeko. Ohitura osasungarriei eutsiz zure osasun "fisikoa" zaintzen duzu, eta osasun emozionalarekin ere hala egin dezakezu.

Salud emocional

Bideo honetan, informazio gehiago duzu

Emozioak ezagutzen

Estimulu baten aurrean gure gorputzak ematen dituen erantzun edo erreakzio psikologikoak eta fisikoak dira emozioak. Bere funtzio nagusia egokitzapena da, gertaera baten aurrean erreakzionatzeko eta organismoa erantzuteko prestatzeko dugun modua. Adibidez, kale ilun batetik oinez bagoaz eta zarata bat entzuten badugu (kanpoko estimulua), beldurtu egingo gara. Gerta daiteke, halaber, telebistan eszena bat ikustea, iraganeko zerbait gogoratzen diguna (barne-estimulua), entretenitzen gaituena edo pozik jartzen gaituena. Ekintzarako gida dira, gauzak egitera bultzatzen gaituen "energia" da: tristurak gelditzera bultzatzen gaitu, ihes egiteko beldurra, geure burua defendatzeko haserrea, eta abar.

Unibertsalak eta komunak kultura guztietan. Haren adierazpenek ere gizabanako guztien antzeko portaera-ereduak dituzte. Emozio horiek laguntzen gaituzte edozein unetan. Normalean oharkabean gertatzen dira; baina intentsitate gehiagorekin agertzen direnean, agerikoago bihurtzen dira.

Batzuetan emozio horiek ondoeza sortu arren, erabilgarriak eta beharrezkoak dira. Gakoa haiek kudeatzen ikastea da, eta ez haiek ezabatu edo saihestea. Horretarako, lehenengo urratsa emozioak hobeto ezagutzea da; haien funtzionamendua zein erabilgarritasuna ulertzea. Bideoa: Emozioak

Emozioak oinarrizko fenomenoak dira gure eguneroko funtzionamendurako.

Emozioak ekintzarako gida dira; gauzak egitera bultzatzen gaituen "energia": tristurak gelditzera bultzatzen gaitu, beldurrak ihes egitera, haserreak geure burua defendatzera, etab. Edozein unetan bizi ditzakegu emozio horiek. Normalean oharkabean gertatzen dira, baina intentsitate gehiagorekin agertzen direnean, agerikoago bihurtzen dira.

Sailkapena

Atseginak

  • Poza
  • Baretasuna
  • Harridura
  • Esker ona
  • Segurtasuna
  • Maitasuna...

Desatseginak

  • Beldurra
  • Antsietatea
  • Tristura
  • Haserrea
  • Errua
  • Lotsa
  • Nazka...

Osagaiak

Esperientzia emozionala hiru osagaitan bana dezakegu:

Componentes de las emociones

Emozio bat sentitzen dugunean, sentsazio fisiko jakin batzuk, pentsamendu batzuk eta lotutako jokabide batzuk sortzen dira. Hurrengo egoeraren bidez azalduko dizkizuegu:

Mirenek jaso berri du bere semeak saskibaloian jolasean istripu bat izan duela.

  • Emozioak: beldurra eta antsietatea.
  • Sentsazioak fisikoak: palpitazioak, dardarak, arnas faltaren sentsazioa.
  • Pentsamenduak: "zerbait txarra gertatzen bazaio", "seguru zerbait larria egin dela", "ez da sendatuko".
  • Jokabideak: oso urduri jarri, semeari edo entrenatzaileari deitu, negar egin...

Baliagarritasuna

Emozio guztiak, atseginak zein desatseginak, beharrezkoak eta erabilgarriak dira:

  • Egoerak azkar ebaluatzeko.
  • Gure ongizaterako garrantzitsua den zerbait jakinarazteko.
  • Seinale gisa hartzen ditugulako.
  • Gure harremanen egoera zaintzeko.
  • Gure barne-egoerak eta nahiak besteei jakinarazteko.
  • Ikaskuntza eta memoria areagotzeko; "hau ezin da ahaztu" zigilua markatzen dutelako.
  • Erabakiak hartzeko garrantzitsual direlako...

Emozio desatseginak. Funtzioak

Emozio desatseginak gutxien ulertzen direnak dira, eta ez ikusi egin edo ezabatu ohi ditugu, zer esan nahi diguten entzun beharrean.

Haien esanahia hobeto ulertzeko, ikus dezagun zer funtzio duten:

BELDURRA

  • Alarma eta babesa arrisku edo mehatxu baten aurrean
  • Berehala jarduteko beharra

ANTSIETATEA

  • Etorkizunari begira egotea
  • Arreta eta energia bideratzen ditu etorkizuneko mehatxu eta arriskuren bati aurrea hartzeko

HASERREA − AMORRUA

  • Norbera babesteko erantzuna
  • Geure burua defendatzea gure mugak urratuta ikusten ditugunean
  • Mugak ezartzen laguntzen du, eta "ez" esatea dakar berekin

TRISTURA

  • Galera-egoera baten aurrean
  • Jarduera murrizten du baliabideak biltzeko eta gertatutakoa asimilatzeko
  • Seinale sozial garrantzitsua, besteei laguntza eta babesa eskatzeko

ERRUA

  • Egintzen termometroa
  • Beharbada zerbait txarra egin delako pentsamenduaren aurrean
  • Balioen arabera berrikusten da portaera

Baten bat intentsuagoa denean, une horretan errealitatea ikusteko dugun modua baldintza dezake.

Arazo bihurtzen direnean

Batzuetan oso zaila zaigu emozioen intentsitatea kudeatzea, edo sentitzen ditugun unean ez dute laguntza-funtziorik betetzen. Hori osasun mentaleko nahasmendu baten sintoma izan liteke; beraz, gomendagarria da osasun-profesional batekin kontsultatzea.

Jarraian, osasun emozionalarekin lotutako nahasmendu ohikoenen ezaugarriak azalduko dizkizugu:

a. Antsietate-nahasmendua

Antsietatea arazo bihur daiteke baldin eta intentsitate oso handian agertzen bada, denboran iraunkorra bada eta eguneroko bizitza oztopatzen badu.. Horri antsietate-nahasmendua deritzo.

Hainbat sintoma izan ohi ditu, 3 taldetan banatuta:

  • Fisikoak: palpitazioak, nekea, tentsioa, kontzentrazio-arazoak, lo hartzeko zailtasunak.
  • Pentsamenduzkoak: pentsamendu negatiboak, amesgaiztoak edo kezka handiak garrantzirik ez duten gauzengatik.
  • Konduktualak: gehiegizko egoerak saihesa.

Jonek, 16 urtekoak, uste du bere ikaskideek ez dutela denborarik eman nahi berarekin.

  • Asko kostatzen zaio egunero lo egitea, gero eta kezkatuago dago eta urduriago sentitzen da.
  • Zenbat eta kezkatuago egon, orduan eta zailagoa da kontzentratzea eta eskola-errendimenduak okerrera egin du.
  • Gero eta segurtasun gutxiago sentitzen du eta, horren ondorioz, etxetik gutxiago ateratzen da isolatuta.
  • Bakarrik eta lagunik gabe geratuko dela pentsatzen du.
  • Haserrekorragoa da eta, horren ondorioz, familiarekin eztabaidatzen du eta gelako gainerako pertsonen jarrerak gehiago gogaitzen ditu.

Antsietate-nahasmenduak oso arruntak dira; edozein pertsonari eragin diezaiokete, adina eta sexua edozein direla ere.

Mota askotakoak izan daitezke. Ohikoenen artean, fobiak daude, hau da, objektu, egoera edo jarduera espezifikoekiko gehiegizko beldurrak. Hauek dira arruntenak:

  • Klaustrofobia: gehiegizko beldurra izatea leku itxiei (hala nola igogailuak, zinemak, etab.).
  • Agorafobia: beldur bizia izatea harrapatuta sentitzeari, etxetik urrun egoteari, garraio publikoan bidaiatzeari eta aglomerazioei. Krisialdi bat izanez gero, ihes egitea edo laguntza jasotzea zaila izan daitekeen egoerak ere barne hartzen ditu. Fobia honek bizitza arrunta egitea eragozten du. Norbaitek lagunduta egotean, irteeraren bat gertu edukitzean edo etxera azkar itzultzean lortzen da segurtasun-sentsazioa. Hurbileko pertsona bat galdu ondoren hasten dira agorafobia kasu asko, segurtasun-sentsazioa ahultzen baita.
  • Gizarte-fobia: beldurra edo lotsa izatea norbait ezagutzeari, telefonoa erabiltzeari, etxean bisitak izateari, zerbait egitean behatua izateari, norbaitek "adarra jotzeari" eta jendaurrean hitz egiteari.

b. Depresioa

Depresioa nahasmendu emozionala da, neurriz kanpoko tristura ezaugarri duena, eta horrek eragin negatiboa du sentitu, pentsatu eta jarduteko moduan. Ez da egun triste bat izatea, beharrezkoa baita sintomek denboran irautea (gutxienez bi aste) eta eguneroko bizitza oztopatzea (lana edo etxeko jokabidea). Arina, moderatua edo larria izan daiteke.

Normalean, sintoma hauek konbinatzen ditu:

  • Triste edo deprimituta egotea
  • Interesa edo plazera galtzea aurretik atsegingarriak ziren jardueren aurrean
  • Aldaketak apetituan: jateko gogo gehiago edo gutxiago
  • Insomnioa edo lo gehiegi egitea
  • Energiarik eza edo neke handiagoa
  • Minusbaliotasun- edo erruduntasun-sentimenduak
  • Pentsatzeko, kontzentratzeko edo erabakiak hartzeko zailtasuna
  • Heriotzan edo suizidioan pentsatzea kasu larrietan

Mirenek jatetxe batean egiten du lan eta 6 hilabete dira aldi baterako erregulazio-espedientea ezarri ziotenetik. Duela hilabetetik hona...

  • Oso etsita dago, sarritan negar egiten du eta ohean geratzeko gogoa baino ez du.
  • Jada ez du batere gozatzen landareak zaintzen (bere denbora-pasarik gogokoena), eta Gotzone lagunarekin bidegorrian ibiltzeari utzi dio.
  • Gauerdian esnatzen da, eta ezin du lorik hartu.
  • Urdailean korapilo bat nabaritzen du, eta ia-ia ez du jateko gogorik.
  • Inoiz errekuperatuko ez dela pentsatzen hasi da.

Autoebaluazio-testa

Galdetegi erraz eta anonimo honek sintomen intentsitatea ebaluatzen lagunduko dizu. Lehenengo 9 galderak depresioaren PHQ9 eskalakoak dira; azken 7ak antsietatearen GAD7 eskalakoak. 16 galderak bete ondoren, balorazio eta gomendio pertsonalizatuak jasoko dituzu sintomak hobetu ahal izan ditzazun

Galdetegi honen emaitza orientagarria baino ez da, ez da diagnostiko bat; ez du inola ere ordezkatzen profesional sanitario baten balorazioa.

Zer egin dezaket?

Osasun emozionala zaintzeko beharrezko informazioa eta teknikak edukitzeak ondoez arin eta moderatuko egoerak maneiatzen lagunduko dizu. Hartzen dituzun ohiturek eragina dute zure bizi-kalitatean. Zeure buruarekin hobeto sentitu nahi baduzu, gauza asko egin ditzakezu zeure kabuz. Animo eta ekin gogoz!

Gogoratu emozio guztiek funtzio bat dutela.
  • Emozio bizi edo desatsegin baten aurrean, saiatu honako hau egiten:
    • Identifika ezazu ("ipin iezaiozu izena"). Jabetu emozioaz, hark sortzen dituen sentsazio fisiko, pentsamendu eta jokabideez.
    • Onar ezazu epaiketarik egin gabe. Saihesten edo ukatzen denak ondoez handia sortzen du.
    • Aurre egiozu eta “kanporatu” ezazu modu osasungarrian. Emozioak adierazteak lasaitasuna eragiten du. Hitz egin konfiantzazko norbaitekin, idatzi egunerokoan edo erabili bestelako baliabideak, hala nola pintura edo musika. Kirola, dantza eta beste ere egin ditzakezu.
  • Zeure buruari buruzko pentsamendu negatibo baten aurrean, saiatu honako hau egiten:
    • Onar ezazu.
    • Utzi horri buruz pentsatzeari.
    • Ordezka ezazu errespetagarriagoa eta adeitsuagoa den beste batekin.

Autozainketarako jarraibideak

Atal osoa irakurtzera gonbidatzen zaitugu: hautatu erabilgarriak zaizkizun eta aplikatzeko errazak diren 2-3 teknika, ez baitago pertsona guztientzat balio duen errezetarik. Saiatu teknika horiek praktikan jartzen gutxienez 15 egunez, lagungarriak zaizkizun ala ez baloratu aurretik. Denbora behar da gauza berriak ikasi eta gure errutinetan aldaketak txertatzeko. Beharbada hasierako egunetan kostatu egingo zaizu asmoak betetzea edo onurak nabaritzea. Zailtasunik izanez gero, konfiantzazko pertsona bati laguntza eska diezaiokezu edo bizitzan lortu dituzun gauza zailetan sostenga zaitezke (adibidez, 50 urterekin igeri egiten ikas badezakezu, hau egiten ere bai).

Autozainketak ondo sentitzen laguntzen dizu

Aukeratzea kostatzen bazaizu, honako informazio hau erabil dezakezu orientazio gisa:

  • Urduritasun-, estres- edo antsietate-sintomen aurrean, aukeratu erlaxazioari, kezkak maneiatzeari edo arazoak konpontzeari buruzko atalak, eta eutsi ohitura osasungarriei.
  • Tristura, kezka edo motibaziorik eza adierazten duten sintomarik baduzu, hasteko, egon zaitez aktibo, besteekin harremanetan, edo konpondu arazoak; horrez gain, eutsi ohitura osasungarriei.
  • Zure sintoma nagusiak zein diren zehazteko zalantzarik baduzu, egin balorazio-testa.

Noiz eta non eskatu laguntza

Ohikoa da egonezin emozionaleko garaiak izatea, zeinetan urduriago, tristeago edo energia gutxiagorekin egoten garen. Sarritan iragankorrak dira, eta norberaren baliabideekin edo senide zein lagunei esker gainditzen dira. Hala ez bada, egokiena zure erreferentziazko osasun-profesionalarengana jotzea da.

Icono

Eskatu balora zaitzaten:

  • Sintoma emozionalak badituzu bi astez baino gehiagoz.
  • Sintomak intentsitate handikoak badira, nahiz eta gutxiago iraun.
  • Eguneroko jarduerak ez badituzu normaltasunez egiten.
  • Asko kostatzen bazaizu besteekin harremanetan jartzea.
  • Ez baduzu behar bezala atseden hartzen.
  • Alkoholaren eta drogen kontsumoa handitu baduzu, edo automedikatzen ari bazara.
  • Heriotzaren inguruko ideiak edo suizidio-ideiak badituzu, eskatu laguntza lehenbailehen.
  • Zalantzarik izanez gero, gogoratu beti hobe dela kontsultatzea.

Norengana jo?

Laguntza profesionala behar duzula uste baduzu, eska ezazu. Arreta goiztiarrari esker, errazagoa da norbera osatzea.

Aurretik tratamendurik jasotzen ez baduzu, jarri osasun-zentroarekin harremanetan. Dagokion laguntza eskainiko dizute. Medikuak galdera errazak egingo dizkizu, nahi ez duzunari erantzutera behartu gabe, eta konfidentzialtasun osoz tratatuko du azaltzen diozuna. Gertatzen zaizunari buruzko informazioa emango dizu, baita osatzeko aukerarik onenak ere. Bestelako tratamendurik behar izanez gero, deribatu egingo zaitu.

Osasun mentaleko espezialistaren batekin tratamenduan bazaude eta zeure egoera aldatu bada, eskatu zita eta azaldu nola zauden orain.

Larrialdi-egoerak

Egoera larriagoa bada (adibidez, kontrolatu ezin dituzun suizidio-ideiak), larrialdiko balorazio medikoa eskatzea komeni da.

Zenbait aukera eskaintzen dizkizugu, zure beharretara gehien egokitzen dena hauta dezazun:

Osasun Aholkua
900203050

  • Osakidetzako erizaintzako taldea
  • Eguneko 24 orduetan
  • Doakoa

Larrialdietako
osasun-zentroa

  • EAG: Etengabeko Arreta Gunea
  • Ospitaleko larrialdiak

112

  • Emergentziak


Icono enlaces

Baliabide interesgarriak

Dokumentuak

Bideoak

Audioak

Estekak

Alkohola, osasuna eta ongizatea. Osasun Eskola

Helduaroa

Nerabezaroa

Azken aldaketako data: